Jonge ondernemers die de backpackcultuur aangrijpen om een gemeenschap te ondersteunen in hun levensonderhoud. In Afrika ontstaan paradijselijke hostels en backpackers waar locals werk vinden. So/creatie spreekt verschillende managers en werknemers om te zien wat de impact is van backpackers op de lokale economie.
De host van The Daily Show, Trevor Noah zegt: “Als je je geld verstandig wilt uitgeven, ga dan op reis. It will open your mind.” Toch kan toerisme ook veel kapot maken, daarom is het zaak verstandig keuzes te maken: weet waar je geld heen gaat. In mijn reis door Afrika kwam ik langs Mushroom Farm in Malawi, Distant Relatives in Kenia en Bulungula in Zuid-Afrika. Deze “backpackers” verschillen in aanpak, maar niet in visie: de lokale economie een duurzame impuls geven.
Niet aan de zijlijn, maar betrokken
Cameron McAllister gaat zitten in het café op de klif waar Mushroom Farm is gelegen en bestelt een rood wijntje. Mushroom Farm is tien jaar geleden door zijn vader gekocht, inmiddels heeft de Amerikaan uit Montana zijn visie geïmplementeerd. “Als je gaat ondernemen in een van de armste landen ter wereld, komt dat met een bepaalde verantwoordelijkheid. Dan kan je bijna niet anders dan alle winst weer terug in de onderneming te laten vloeien.”
Zo heeft Mushroom Farm niet alleen hutjes op palen te huur en een café, maar is er tevens een koffiebranderij en een enorme tuin, waar op altijd wel iets bloeit. Lokale gidsen worden ingehuurd voor wandelingen en men heeft een kleuterschool opgericht. “De mensen hier willen graag, maar men heeft een eerste investering nodig om te beginnen.”
“Als je gaat ondernemen in een van de armste landen ter wereld, komt dat met een bepaalde verantwoordelijkheid”
Dit proces gaat niet zonder slag of stoot. McAllister ziet de mensen uit het dorp als “extreem gastvrij en genereus”, maar hij beschrijft wel een leercurve bij het aannemen en weer ontslaan van personeel. Op dit moment werken er 28 mensen voor Mushroom Farm. McAllister vertelt dat ondernemen in Afrika ingewikkeld kan zijn, omdat er nog niet voldaan is aan bepaalde basisvoorwaarden. Zo is elektriciteit voor sommige ontwikkelingen van levensbelang. Samen met John uit het dorp heeft Mushroom Farm geïnvesteerd in hydro-elektriciteit. “
Als we het geld voor dit project doneren, dan zijn we gewoon een “verantwoordelijk bedrijf”. Nu is het complexer, maar levert het meer eigenaarschap op.” De volgende stap is de elektriciteit naar het dorpje vervoeren en huizen op het systeem aansluiten. McAllister nipt aan zijn wijntje en zegt vrolijk: “Nu het niet helemaal van ons is, neemt de kans op een duurzame vervolgstap toe.”
De volgende stap voor de onderneming is het maken van een maïsmolen. Op die manier is het dorp minder afhankelijk van andere dorpen. Men kan dan namelijk het eten van land tot bord zelf verbouwen en verwerken. Ook ziet McAllister brood in het exporteren van koffiebonen. “De boeren krijgen nu een belachelijke prijs, dat kunnen wij beter.” Zo zijn er plannen om deze bonen zelf te exporteren. McAllister is goed in wat hij doet doordat hij geduldig, vergevingsgezind en nederig is. Hij kijkt uit over de vallei, waar het meer van Malawi de eindeloze zon weerkaatst.
“De boeren krijgen nu een belachelijke prijs, dat kunnen wij beter”
Van niemand afhankelijk
Aan de Keniaanse kust staat een backpackers die ook naam heeft gemaakt: Distant Relatives. Mwanase Ahmed vertelt – met gepaste trots – dat ze in 2010 pas voor het eerst Kilifi (toen een rustige badplaats in Kenia) bezocht en vanaf dat moment vriendschappen sloot en deze backpackers stukje bij beetje opbouwde. Dat “stukje bij beetje” blijkt een expliciet gekozen verwoording. Ahmed: “Je kunt niet bouwen op de lokale overheid hier, dus je bent aangewezen op jezelf.” Dit is de reden dat Distant Relatives zelfvoorzienend is geworden. Omdat de overheid, om de prijs op te drijven, de waterkraan dichtdraait, besloten Ahmed en de eigenaars om zelf water op te vangen in bananencirkels, grijs water trapsgewijs te zuiveren en zuinig te zijn met het beschikbare water.
Deze kennis hebben de mensen van Distant Relatives ingezet in de dorpen in de buurt. Ook heeft de backpackers een pijplijn gefinancierd, zodat niet alleen Distant Relatives nagenoeg onafhankelijk is, maar in hun kielzog meer mensen.
Een eigen watervoorziening bleek een goede investering. Deze visie is doorgetrokken en inmiddels overal op het terrein terug te zien. Tenzing Okemwa, de manager van het omliggende terrein laat alles zien. Ze houden bijen, kippen, cavia’s en kalkoenen, waarvan die laatste twee als huisdier. Een vierde van de specerijen die in de keuken worden gebruikt komt uit hun eigen tuin, net zoals de verse munt voor in de thee.
Distant Relatives is een aanjager van een enorme hoeveelheid werk: niet alleen zijn er mensen nodig in de keuken en in de bediening, maar ook gidsen, chauffeurs, masseurs, bouwers, taxi-chauffeurs en instructeurs. Vandaar dat de komst van de backpackers naar Kilifi een enorme zegen is gebleken voor werkloze jonge mannen en vrouwen in het prachtige Keniaanse dorp. Ahmed: “Momenteel werken er 35 mensen. Nog eens dertig tot veertig Kenianen zijn zo nu en dan betrokken, bijvoorbeeld als er gebouwd moet worden, of in het hoogseizoen. Zo’n 85 procent van deze mensen komt uit de buurt.”
Jonathan Kahindi is één van hen. Vroeger was hij voor een te krap loon surfinstructeur, hij vond dat hij slecht behandeld werd. Met de komst van Distant Relatives kwam er alternatief werk beschikbaar. Jonathan werkt nu als motorchauffeur, maar wil een surfschool in de buurt van Distant Relatives opzetten. Ahmed staat open voor dat soort ideeën.
Geen hekken in Zuid-Afrika
Een derde backpackers in deze uitzonderlijke categorie is Bulungula Lodge, aan de Oostkaap van Zuid-Afrika. Vanuit een prachtig beschilderde rondavel kijk je uit over de Indische Oceaan, waarbij je soms zelfs een dolfijn kan zien springen. Als het gaat om verantwoord ondernemen is het overdragen een belangrijk onderdeel. Inmiddels is Bulungula honderd procent van lokale mensen uit het nabijgelegen dorp. Om het terrein loopt een kruidenkenner, een paardenmenner die je graag meeneemt en visser die je alles leert over de geheimen van de oceaan.
Uiteindelijk spreken we met Woodroffe, een initiator die het reilen en zeilen op de lodge nu vooral overlaat aan locals. Het terrein van de lodge is overigens niet afgebakend met een hek, zo loopt het in één keer door in het glooiende landschap van de Wildcoast.
Bij Bulungula is men serieus over ecologie en eerlijke handel. Zo zijn ze fairtrade gecertificeerd en mogen ze de naam eco-lodge dragen. Ook hier is over elk onderdeel van de organisatie goed nagedacht en zijn er verantwoordelijke keuzes gemaakt, zowel tegenover mens als milieu.
Sinds 2007 staat er vlakbij de lodge de indrukwekkende Bulungula Incubator. Door de erfenis van het zijn van een “thuisland” tijdens het Apartheidsregime is men hier in Mbhashe nu bezig met een inhaalslag. Werkgelegenheidsprojecten worden in samenspraak met de mensen uit het dorp ontworpen, geïmplementeerd en gemanaged. Hierbij worden de traditionele leiderschapsstructuren gerespecteerd . Jong en oud kan hier terecht en de brede kijk van Réjanne Woodroffe, de initiator, gaat zowel over onderwijs, gezondheidszorg als ook over basisdiensten.
McAllister, Ahmed en Woodroffe bewijzen dat toerisme een bron van inspiratie kan zijn en tevens een inkomstenbron. Door een relatief groot project zoals een backpackers kunnen andere kleine projecten op een initiële investering rekenen. In Zuid-Afrika, Malawi en Kenia lijkt er altijd te weinig geld te zijn om te kunnen beginnen met ondernemen, maar doordat backpackers geld vanuit het buitenland binnen brengen, ontstaat deze mogelijkheid. McAllister zegt het treffend: “Malawi is een plek met veel potentie, maar soms is er een eerste stimulans nodig van buitenaf.”
Reacties