Terug naar 2014: Boi Huisman woont een half jaar in Kopenhagen, waar hij zich inzet voor een bijzonder fiets-initiatief genaamd Cykling Uden Alder (Cycling Without Age). Met een riksja neemt hij oudere passagiers mee om de omgeving te zien en even aan de dagelijkse sleur van het verzorgingstehuis te ontsnappen. Bij terugkomst in Nederland besluit hij een zelfde initiatief te starten in zijn eigen stad: Nijmegen. Inmiddels zijn er zulke fiets-initiatieven door het hele land.
Fietsen Alle Jaren Nijmegen maakt ritjes met mensen vanuit woonvoorzieningen of de dagbesteding, maar ook met zelfstandig wonende oudere mensen en mensen met een beperking. Het Nijmeegse initiatief heeft inmiddels twee elektrisch ondersteunde riksja’s, waarmee al zo’n 1000 ritjes zijn gemaakt. Een derde fiets is al toegezegd. “Het is mooi om te zien wat zo’n ritje oplevert. De passagiers komen even los van hun vaste patronen: ze beleven een andere omgeving en komen in contact met andere mensen.”
Pionieren
Toen Huisman in 2014 terugkwam uit Kopenhagen en startte in Nijmegen, nam de Fietsersbond vrij snel contact met hem op. Zij wilden het fiets-initiatief landelijk verspreiden. Huisman was meteen enthousiast, omdat hij niet de ambitie had om het initiatief zelf in andere steden op te zetten. Inmiddels zit Fietsen Alle Jaren door het hele land. De Fietsersbond faciliteert vanuit Utrecht de algemene zaken zoals de website, de ontwikkeling van de fietsen en het boekingssysteem. Hoe het lokaal geregeld is, is heel verschillend. Soms ligt het initiatief bij bewoners, zoals in Nijmegen, soms ook bij de gemeente of bij zorginstanties.
Huisman vertelt dat hij al snel in contact kwam met een aantal mensen uit zijn omgeving die enthousiast waren over het idee. Samen gaven zij het initiatief vorm. Aangezien zij in Nederland zijn begonnen, heeft deze Nijmeegse kerngroep veel input geleverd voor de landelijke organisatie. Toch strijkt Huisman niet graag met die eer: “Het is niet mijn idee. Ik ben onderdeel van een wereldwijde beweging waarvan de oorsprong in Kopenhagen ligt. De initiatiefnemer uit Kopenhagen – Ole Kassow – reist sinds 2015 de wereld rond om zijn idee te verspreiden. Er zijn nu initiatieven in 33 landen.”
“Er was nog helemaal niets. Zelfs geen geschikte fiets.”
Toch voelt Huisman zich pionier: “Toen we begonnen met Fietsen Alle Jaren in Nijmegen, was er nog helemaal niets. Er bestond zelfs nog geen geschikte fiets in Nederland. Eerst wilden we een fiets importeren vanuit Denemarken, maar dat leek ons bij nader inzien niet handig. Als hij dan kapot gaat, is het lastig om aan de juiste onderdelen te komen.” Huisman ging het gesprek aan met een bakfietsbouwer en vroeg deze om een riksja te bouwen. “Er werden prototypes gemaakt die wij gingen testen en hier is uiteindelijk een heel bijzondere fiets uit voortgekomen waar we echt blij mee zijn.”
Bijzondere ontmoetingen
Het uitgangspunt bij Fietsen Alle Jaren is dat de ritjes gratis zijn. Dat is internationaal ook afgesproken, zodat er geen hoge drempel is voor een ritje. Die laagdrempeligheid is er ook in letterlijk zin: doordat de fietsen een extra lage instap hebben kunnen ook mensen die slecht ter been zijn er makkelijk in gaan zitten. De riksja in Nijmegen is hiermee uniek en Fietsen Alle Jaren kan daardoor bijna iedereen meenemen.
Zo vertelt Huisman over een bijzonder ritje dat één van de fietsers recentelijk maakte met een oudere dame met zuurstoffles. “Deze vrouw wilde zelf heel graag mee, maar haar dochter en de begeleiding van de zorginstelling vonden dit in eerste instantie maar lastig. Uiteindelijk hebben ze besloten het gewoon te proberen en is de dochter mee gegaan. Onze fietser maakte duidelijk dat ze altijd terug konden gaan als het niet zou lukken. Uiteindelijk werd het een fantastische rit.” Zo’n no-nonsense instelling, waarbij er vooral gekeken wordt naar wat er wél kan, is volgens Huisman de kern van het initiatief.
Op de vraag wat hij het leukste vindt aan het initiatief hoeft hij niet lang na te denken. Dat zijn de ritjes en het fietsen zelf. Hij heeft al heel wat mooie momenten en bijzondere ontmoetingen meegemaakt. In Nijmegen zijn nu zo’n 40 fietsers, of “piloten” zoals de bestuurders genoemd worden, bij het initiatief betrokken. Over de mail worden regelmatig verhalen en foto’s van bijzondere ritjes gedeeld.
“Het was heel bijzonder om te zien dat ze weer zo in verbinding stond met haar eigen verleden.”
Deze zomer had Huisman nog een indrukwekkende ervaring: “Het was een ritje met een oudere vrouw die was aangemeld door haar schoonheidsspecialiste. Deze ging zelf ook mee omdat de dame in kwestie slechtziend en slechthorend was. De vrouw wist precies waar ze heen wilde: naar de straat waar ze vroeger als kind had gewoond. Precies op het moment dat we daar aankwamen, stapte er een man de deur uit die haar voormalige buurjongen bleek te zijn en inmiddels in haar oude appartement woonde. Ze mocht naar binnen en kon kijken op de plek waar ze zo lang had gewoond. Het was heel bijzonder om te zien dat ze weer zo in verbinding stond met haar eigen verleden. Ik vond het een heel mooi moment en was dankbaar dat ik erbij mocht zijn.”
Doordat de vrouw slechtziend was, had ze geen scootmobiel en reed ze geen auto, zo vertelt Huisman. Ze had wel een rollator, maar daarmee kwam ze niet zo ver. “Onze passagiers komen op plekken waar ze normaal niet zo makkelijk kunnen komen. Het mooie van de fiets is verder dat het een heel toegankelijk vervoersmiddel is. Als je met de riksja voor een stoplicht staat heb je meteen aanspraak, iets wat met de auto niet snel gebeurt. Een ander voordeel is dat de passagiers echt buiten zijn. Wij gunnen iedereen het gevoel van de wind die door je haren waait.”
Toekomst
Volgens Huisman krijgt het initiatief enorm veel positieve reacties: “Dat komt denk ik doordat het een heel sympathiek en aaibaar initiatief is. De riksja is natuurlijk ook een speels voertuig: iedereen ziet er iets in en wil meedoen.” Toch zijn ze in Nijmegen erg aan het zoeken hoe ze verder kunnen groeien. Het aanschaffen van nieuwe fietsen is tot nu toe nog geen probleem geweest, omdat er steeds een partij was die dit wilde financieren. Voor reparaties kunnen ze terecht bij een lokale fietsenmaker die geen personeelskosten rekent. Huisman denkt dat er misschien een betaalde kracht moet komen, die zich volledig kan richten op de verspreiding van Fietsen Alle Jaren in de gemeente. Momenteel draaien ze helemaal op vrijwilligers.
“De riksja is een speels voertuig: iedereen ziet er iets in en wil meedoen.”
Zelf werkt hij ernaast als doofblindenbegeleider en is hij huisvader, maar kan dit steeds moeilijker combineren. Hij is vastberaden om te blijven fietsen en daar is nu weinig tijd voor. Er zijn meer kernteamleden die veel tijd in het initiatief steken bij wie dit speelt. Maar in wat voor vorm Fietsen Alle Jaren in de toekomst er ook uit gaat zien, er zullen ongetwijfeld nog vele bijzondere ontmoetingen op de riksja volgen.
Reacties