Erwin Stam – Werken aan werk, werken aan de wijk, werken aan elkaar

Stichting BewonersBedrijven Zaanstad kent haar oorsprong in de Zaanse wijk Poelenburg. Bij de oprichting in 2013 startte het bewonersinitiatief dan ook als BewonersBedrijf Poelenburg. De stichting startte klein, met de overname van het wijkpunt in de wijk Poelenburg in Zaandam. Al gauw bleek er in heel Zaanstad behoefte te zijn aan een overkoepelende organisatie voor bewonersinitiatieven. Dat heeft ertoe geleid dat in 2014 besloten werd het werkgebied te verbreden tot heel Zaanstad; reden om ook de naam te veranderen in Stichting BewonersBedrijven Zaanstad. Inmiddels is de stichting onder leiding van Erwin Stam uitgegroeid tot een paraplu waar verschillende bewonersinitiatieven onder vallen.

Hoe het begon

De drijvende kracht achter BewonersBedrijven Zaanstad is Erwin Stam, een uitermate betrokken Zaankanter die met veel passie via het BewonersBedrijf een langgekoesterde wens vormgeeft: mensen met een achterstandspositie in de wijk ontwikkelkansen geven. Samen met Caroline, Erwins rechterhand, begeleidden ze allerlei mensen uit Zaanstad bij de uitvoering van hun vrijwilligersactiviteiten en FlexPay-ers. Die deelnemers aan activiteiten van het BewonersBedrijf komen werkelijk van alle kanten, vertelt Erwin. “We vinden deelnemers via bestaande netwerken zoals de initiatiefgroep Buurttuin Poelenburg en Zaanse Vrouwenkracht, maar ook via de open inloop in buurthuizen. En zelfs de beroepskrachten van welzijnsorganisatie Dock verwijzen mensen naar ons door.”

BewonersBedrijven Zaanstad is ontstaan in de achterstandswijk Poelenburg. In juni 2014 kregen de bewoners de sleutel van het wijkcentrum de Poelenburcht. Dit multifunctionele centrum werd verhuurd voor de meest uiteenlopende sociale en culturele activiteiten uit de wijk. Ruim 3 jaar, tot 1 juli 2017, heeft het BewonersBedrijf het beheer van dit wijkcentrum, wijkpunt Poelenburg en buurthuis De Uithoek verzorgd. Sinds die datum is het beheer overgedragen aan welzijnsorganisatie Stichting Dock omdat het BewonersBedrijf de exploitatie niet meer rond kreeg. Erwin vertelt hierover: “Voor de volledige exploitatie kregen we maar 28.000 euro subsidie. De welzijnsorganisatie die er nu in zit, krijgt 70.000 euro subsidie voor het wijkcentrum. Het vertrouwen in het BewonersBedrijf bleek achteraf dus lager te zijn dan gedacht.”

“Het vertrouwen in het BewonersBedrijf bleek achteraf dus lager te zijn dan gedacht.”

Gelukkig zijn er ook successen te melden. Per 1 januari 2015 is BewonersBedrijven Zaanstad gestart als onderaannemer – via WijkWerk075 – van twee Sociale Wijkteams van stichting Dock. Het BewonersBedrijf maakt daarmee deel uit van de Sociale Wijkteams Nieuw-West en Zaandam-Zuid. Voor zover bekend is dit de eerste keer in Nederland dat bewoners samenwerken met een professionele partner binnen een Sociaal Wijkteam.

Werken aan werk in de wijk

Het is de missie van het BewonersBedrijf om te werken aan een betere wijkeconomie door projecten op te starten op het gebied van economische, sociale en fysieke ontwikkeling. Dit doet ze door te werken aan werk, te werken aan de wijk en te werken aan elkaar. BewonersBedrijven Zaanstad biedt werkervaringsplekken aan in diverse functies, waaronder chauffeur, hovenier, timmerman, schilder, assistent huismeester, gastvrouw/-heer, schoonmaker, administratief medewerker, medewerker communicatie, sportcoach, activiteitenbegeleider of bewonerscoach. Alle mensen die zo’n werkervaringsplek hebben ondersteunen op deze manier projecten die de wijk leefbaarder of socialer maken. Een werkervaringsplek duurt meestal een half jaar en de kans op doorstroming naar betaald werk is hoog.

“We doen het zelf wel!”

Erwin hanteert voor het BewonersBedrijf het adagium ‘we doen het zelf wel!’. “Juist als het slecht gaat in een wijk biedt dit een goede voedingsbodem voor zelforganisatie en een bewonersbedrijf. Met name als door decentralisatie en bezuinigingen in welzijn en zorg de instituties het deels laten afweten.” Zo werkten de ondernemende bewoners al samen aan het oprichten van een Buurttuin, die nu gerund wordt door een vaste vrijwilligersploeg. Ook levert het BewonersBedrijf allerlei diensten aan bewoners, gemeente en op contractbasis aan de woningcorporaties. Te denken valt hierbij aan afvalinzameling, groenvoorziening, schoonmaak en voorlichting. Ook beheren ze eigen een eigen wijkmedium: de Poelenburgkrant. Regelmatig komen deze projecten van de grond door een startbedrag op te halen via crowdfunding.

Bewoners geven als zogeheten ‘bewonerscoaches’ regelmatig voorlichting aan andere bewoners namens de gemeente Zaanstad, de brandweer, corporaties of namens het BewonersBedrijf zelf. Onderwerpen waarover voorlichting wordt gegeven zijn energie, afval en veiligheid. Bewonerscoaches krijgen een intensieve begeleiding en communicatie- en empowermenttrainingen. Tot op heden heeft zo’n 50% van de deelnemers aan dit project een baan gevonden, iets waar Erwin best trots op is. “De deelnemers vinden werk, alleen al doordat ze door de trainingen beter in hun kracht komen te staan, zelfvertrouwen opbouwen en daardoor uitblinken tijdens het sollicitatiegesprek!”

Niet alles lukt

Niet alle projecten waar de bewoners in Zaanstad enthousiast aan beginnen blijven ook bestaan. Zo startten ze een Fietsfix – een fietsenwerkplaats met inzet van mensen die een bijstands- of werkloosheidsuitkering hebben. Deze fietsenwerkplaats is tijdelijk gestopt. En de Kringloopwinkel die ze startten is er helemaal mee gestopt, vanwege een gebrek aan animo. Erwin legt uit: “40% van wat we doen mislukt, maar 60% gaat goed. Je moet dus blijven doorzetten!”

“Je moet dus blijven doorzetten!”