Martine van Schaik is werkzaam voor Aidenvironment, een advies- of consultancyorganisatie gericht op duurzame ontwikkeling. Zonder grootse salarissen, geen lease-auto’s en ook geen aandeelhouders. Aidenvironment is er omdat het belang van bij dragen aan een duurzame wereld te benadrukken. Geld dat wordt overgehouden, wordt geïnvesteerd om de organisatie en haar missie verder te brengen. Met sociaal ondernemer Martine praten we over bewustwording, duurzaamheid en idealistisch ondernemen.
“Aidenvironment is mijn ogen een sociale onderneming en binnen Aidenvironment ben ik een social intrapreneur. Ik onderneem binnen een onderneming. Aidenvironment heeft natuurlijk bepaalde doelen, maar ik persoonlijk ook. Daarom ga ik altijd op zoek naar bepaalde projecten die ik interessant vind en die probeer ik binnen Aidenvironment uit te voeren. Op die manier wordt mijn interesse onderdeel van Aidenvironment.”
Kinderen krijgen en sociaal ondernemen
Tijdens de zwangerschap van haar eerste kind ontstond bij Martine een soort nieuw bewustzijn: “Als je een kindje krijgt, ga je nadenken over op wat voor een wereld jij je kind neerzet en wat je achterlaat.” Met die gedachte begon ze met kleine actietjes, zoals bewuster boodschappen doen. “Ik ging me bezighouden met vragen als: ‘hoe eten we eigenlijk?’ en ‘Wat wil ik dat mijn kind binnenkrijgt?’. Later ging Martine aan de slag met duurzaamheid in zowel de lokale politiek, als in haar werk.
“Eigenlijk is mijn doel een betere wereld én een gezondere leefomgeving voor mijzelf en voor mijn kinderen, voor nu en voor de langere termijn. We plegen zoveel roofbouw op elkaar en op de aarde, dat wordt op een gegeven moment onleefbaar”, licht Martine gepassioneerd toe. “In mijn eentje kan ik dat allemaal natuurlijk niet veranderen, maar ik kan zeker wel een bijdrage leveren.”
De aanleiding voor ondernemen
De sociaal onderneemster werkte eerst een tijd bij Jong Ondernemen, een stichting met een duidelijk maatschappelijk doel: zoveel mogelijk jongeren enthousiasmeren zelf te ondernemen. “Dat is ook waarom mijn interesse voor ondernemen is gegroeid,” verklaart ze. Om zelf die stap te zetten, was haar eigen bedrijf oprichten een logische volgende stap. Zo ontstond haar eigen onderneming; Social Impact Team. Met deze onderneming brengt Martine van Schaik duurzame initiatieven in kaart.
Onderzoeken van impact
Volgens Martine maakt een goede bedoeling nog geen goed project. Sterker nog, goede bedoelingen kunnen zelfs heel verkeerd uitpakken. “Als je een project start, dan grijp je in op een bepaald systeem. Je gaat aan knoppen draaien waarvan je niet altijd weet wat de impact daarvan is.” Daarom kijkt Martine altijd naar een breed palet aan effecten die het initiatief heeft, dus ook onverwachte gevolgen, bij-effecten en mogelijke negatieve effecten. Zo geeft ze het voorbeeld van een Nederlander met het plan om een waterput te slaan in een kleine Afrikaans dorpje. “Dit zal absoluut met de beste bedoelingen gedaan worden, tegelijkertijd kan er daardoor ook een heel negatief effect optreden, zoals bijvoorbeeld slechte zaken voor lokale water-onderneminkjes.” Wanneer je je niet bewust bent van bepaalde negatieve gevolgen, kan er een hoop rottigheid teweeg worden gebracht. “Er kan bijvoorbeeld een heel economisch systeem zijn ontstaan van waterverkopers en -handelaars en dat sla je in een keer weg”, zo betoogt ze.
Het groene raadslid
Als inspiratiebron noemt Martine haar goede vriend Dick Vos. Hij is sinds 6 jaar gemeenteraadslid van de Partij voor de Dieren in Leiden, de lokale politicus probeert de Zuid-Hollandse stad constant duurzamer te maken. “De keuzes die in de raad worden gemaakt, gaan eigenlijk altijd over mensen. Maar de stad wordt niet leefbaarder door er zoveel mogelijk mensen in te laten wonen of door zoveel mogelijk wegen aan te leggen.” De sleutel zit volgens Martine in een goede balans tussen ruimte voor mensen en ruimte voor natuur. “Totdat Dick in de raad kwam, stond dit nimmer op de agenda.” Inmiddels maken zelfs andere partijen zich druk over het welzijn van dieren. “Een prestatie van formaat, zonder hem hadden ze daar niet eens overgedacht.”
Focus op idealen
Opvallend genoeg beschouwt de onderneemster haar grootse les, ook als haar grootste succes. “Blijven focussen op je eigen idealen, op jouw missie.” Dit vindt ze veel belangrijker dan een geslaagd project. “Het is misschien niet zo concreet, maar ik ben gewoon veel gelukkiger als ik mij hierop focus”, straalt ze. “Het is de uitdaging om gefocust te blijven op wat belangrijk voor me is.” Dit is in de tegenwoordige tijd maar al te lastig. “Als je de krant openslaat of het nieuws kijkt, dan is het altijd van we moeten sneller zijn, harder werken en meer verdienen. Dan denk ik: kom op zeg, allemaal onzin!”
What makes you tick?
Voor beginnende sociaal ondernemers is focus, volgens Martine van Schaik wederom een belangrijk uitgangspunt. Wat wil je toevoegen aan wat er al is? “Zorg ervoor dat het ergens een linkje met jezelf heeft; dat het uit jezelf komt. Door niet alleen iets te kiezen wat een goede carrière move is, maar ook een haakje met jezelf heeft: ‘what makes you tick?’”. Dit maakt volgens haar dan ook een duurzame keuze: een keuze voor jezelf. “Als je dingen moet doen die je niet leuk vindt, zoals de belastingaangifte, dan is het goed om het hogere doel erachter te blijven zien, namelijk datgene ‘what makes your heart sing’. Het klopt niet als je dagelijks geen fijn gevoel hebt bij wat je doet.”
Grotere en kleinere bijdrages
“Maar als je wil dat je doel bijdraagt aan een betere wereld, dan moet je niet heel klein ergens in een hoekje blijven opereren. Want dan wil je toch ook graag naar buiten, je idee verspreiden”
“Als je wel wilt bijdragen aan een betere wereld, kan je dit ook met kleinere stapjes doen.” Zo maak je wellicht toch een beetje vooruitgang. Het echt groter maken van een sociale enterprise, dat is soms best lastig. “Vaak hebben social enterprises een soort schattigheidsfactor hè, van: het is een goed idee, mensen ondersteunen dat graag, maar het opschalen lijkt dan toch op spanning komen te staan met de doelstellingen van een sociale enterprise.” Hoe hou je je idealen hoog als je meedraait in een wereld die dat niet altijd deelt? Grootte is in haar ogen geen succesfactor. “Maar als je wil dat je doel bijdraagt aan een betere wereld, dan moet je niet heel klein ergens in een hoekje blijven opereren. Want dan wil je toch ook graag naar buiten, je idee verspreiden”, zo besluit de Aidenvironment consultant. Er kan dan overigens wel een spanningsveld ontstaan tussen overeind blijven en te veel concessies moeten doen.
“Wat ik nog een keer wil herhalen is dat je sociaal ondernemen klein en groot kunt maken. Het is niet alleen weggelegd voor grotere ondernemingen, zoals bijvoorbeeld de Triodos Bank. Je kunt ook klein sociaal ondernemen, met kleine stappen in je eigen omgeving. En volgens mij, als iedereen daar mee begint, dan komen we al een heel eind.”
Aan het eind van het interview geeft Martine van Schaik diverse nieuwe namen voor een interview. De eerste naam die Martine noemde is Simone Pourier, verbonden aan de Universiteit Utrecht. Simone onderzoekt hoe de sector ‘Sociaal Ondernemen’ verder geholpen kan worden. De tweede naam is Carien Overdijk. Carien is voorzitter van de Stichting Duurzame Horeca Leiden waarbij wordt gewerkt aan, onder andere, het tegengaan van verspilling. De derde naam die Martine noemt is Dick de Vos, haar grote inspiratiebron. Binnen de Gemeenteraad (en daarbuiten) doet hij zijn uiterste best om op te boksen tegen de gevestigde orde. Bijvoorbeeld door het voorvechten van Duurzame Inkoop.
Wil jij weten wie de opvolger wordt van Martine van Schaik voor een interview over Sociaal Ondernemen? Like ons op Facebook, volg ons op Twitter of schrijf je in op de nieuwsbrief en blijf op de hoogte van het laatste nieuws!
Reacties