Op de vijfde wereldvoedseldag kwamen jonge wereldverbeteraars samen bij de Social Impact Factory in Utrecht om met sociaal ondernemers te werken aan een nieuw voedselsysteem. De noodzaak hiervan bleek uit het verhaal van Lianne de Bie, directeur van het Slow Food Youth Network (SFYN), die de avond aftrapte. Ze nam de aanwezigen mee in de problemen die het huidige voedselsysteem veroorzaakt zoals klimaatverandering, verschraling van de bodem en vermindering van de biodiversiteit. “We moeten bewuster gaan produceren in samenwerking met de natuur.”
Volgens Lianne zijn deze problemen deels te wijten aan de afstand tussen boeren en consumenten. “Mensen zijn zich niet meer bewust waar hun eten vandaan komt en hoe we het produceren. Hierdoor maken ze verkeerde keuzes.” Als tweede reden voor de ontstane problemen noemt Lianne dat het huidige systeem primair draait om winst, en niet om mensen of de planeet. Een derde probleem is dat de macht over de keten in Nederland in handen is van relatief weinig partijen. “Hoewel er veel producenten en consumenten zijn, ligt de macht over de voedselketen bij een handjevol supermarkten. Zij bepalen wat wij eten en tegen welke prijs.”
Volgen Lianne moeten we de keten van onderaf veranderen door zelf initiatieven te ontplooien en ondernemingen te starten die vormgeven aan een alternatief voedselsysteem. Hoe het nieuwe systeem eruit ziet? “We moeten bewuster gaan produceren met betere landbouwmethodes in samenwerking met de natuur in plaats van ertegenin. Ook moeten we meer lokaal gaan eten en producenten en consumenten meer verbinden”.
“Hoewel er veel producenten en consumenten zijn, ligt de macht over de voedselketen bij een handjevol supermarkten.”
Herenboeren
Als ondernemer bij Herenboeren ondersteunt Mick Van Reem burgers bij de ontwikkeling van een natuur gedreven, coöperatieve herenboerderij in Utrecht-Oost. De coöperatie is pachter van het land en de boer die op het land werkt is bij de coöperatie in dienst en de leden zijn betrokken bij de voedselproductie.
Samen bepalen zij wat er geproduceerd wordt en hoe dit gebeurt. Het risico ligt zo niet slechts bij de boer maar wordt verspreid over de consumenten. Zij betalen een vast bedrag per jaar waarvoor zij verse, lokale producten ontvangen. Doordat de producten direct bij de consument terecht komen en er geen onnodige tussenschakels zijn blijven de producten goedkoop en ontvangt de boer een eerlijke prijs. Mick bracht een diversiteitsvraagstuk in: “Herenboeren zou voor iedereen kunnen zijn, maar in praktijk zien we dat de huidige leden vooral bestaan uit wat oudere, welvarende, witte mensen. Hoe kunnen we meer mensen bereiken?” Enkele ideeën die de revue passeren zijn onder meer een pendelbusje dat mensen die minder mobiel zijn naar het land brengt en er werden een aantal gedachten aangedragen om het inlegbedrag voor lagere inkomensgroepen behapbaar te maken.
De Clique
“Hoe maken we afval scheiden in de horeca leuker en makkelijker en hoe zorgen we voor blijvende gedragsverandering?” Dat waren vragen die centraal stonden bij De Clique. Zij willen de grondstoffenketen veranderen door afvalscheiding bij de bron te verbeteren. Dit doen ze door nuttige afvalstromen in te zamelen via horecagelegenheden en hier met circulaire partners nieuwe grondstoffen van te maken.
Steven: “Het huidige systeem waarbij we continu nieuwe grondstoffen gebruiken en geen waarde zien in afvalstromen is niet houdbaar. Veel nuttige grondstoffen worden nu verbrand. Denk aan sinaasappelschillen waar we olie uit kunnen halen voor gebak, bier of voor schoonmaakmiddelen of aan koffiedik waarop we oesterzwammen kunnen kweken.”
De Clique wil meer partijen bereid krijgen om mee te doen. “We willen niet alleen de usual suspects bereiken. Er is interesse, maar de uitdaging is dat bedrijven nog niet weten hoe ze dit in de dagelijkse situatie moeten implementeren”. Een inzicht dat voortkwam uit de werksessie was om de mensen in de keuken te betrekken bij het proces. “Tot nu toe hebben we ons vooral gericht op de eigenaar en de klanten, maar in keuken heerst tijdsdruk en is vaak weinig ruimte. Het personeel daar moet het uiteindelijk doen. Door hen te betrekken in de oplossing maken we het haalbaar.”
Lokaal voedsel Utrecht
Steeds meer boeren zien mogelijkheden om een groter deel van hun producten lokaal af te zetten. Ook supermarkten, restaurants en zorgcentra zien meerwaarde in een korte voedselketen. Lokaal Voedsel Utrecht (LVU) wil dit marktsegment in regio Utrecht versterken en opschalen door vraag en aanbod bij elkaar te brengen en kennis te delen. Linette Mak van LVU daagde de aanwezigen uit om de Utrechtse eetcultuur te definiëren. “We willen lokale producten op de Utrechtse borden krijgen en producten hebben hier een belangrijke taak in. Zij sluiten nu nog onvoldoende aan bij de gewoontes en behoeften van stadsbewoners. Makers moeten meer gaan denken in concepten die aansluiten bij afhalen, gemak en samen eten en stilstaan bij waar de consument mee bezig is want de eetcultuur in de stad verschilt mogelijk van die op het platteland.”
De Krekerij
De missie van De Krekerij is om voor 2030 krekels en sprinkhanen onderdeel te laten uitmaken van ons eetpatroon. Krekels en sprinkhanen zijn namelijk niet alleen hoog in voedingswaarde en een duurzame eiwitbron, maar vormen door hun unieke nootachtige smaak ook een interessante aanvulling op onze voeding. “We hebben inmiddels twaalf boeren bereid gevonden de overstap naar insecten te maken”, aldus medeoprichter Sander Peltenburg. “Maar hoe krijgen we de consument geïnteresseerd en creëren we een afzetmarkt?” De Krekerij ging naar huis met 200 post-its met ideeën om het eten van krekels te normaliseren en aantrekkelijker te maken. Denk bijvoorbeeld aan een ‘krekel experience’, een ‘Ice Bucket Challenge’ waar mensen filmpjes delen waarbij ze krekels eten of samenwerkingen aangaan met sterrenchefs en andere influencers.
Over Social Impact Nights
Tijdens social impact nights brengen so/creatie en Jonge Honden impactmakers op een laagdrempelige manier met elkaar in contact. Het zijn inspirerende bijeenkomsten voor ondernemende wereldverbeteraars (to be) waarbij de aanwezigen zich samen buigen over de vraagstukken van impactmakers.
Daarnaast inspireren keynote speakers de aanwezigen met hun verhaal. so/creatie en Jonge Honden willen met het concept sociaal ondernemerschap in Utrecht versterken: bezoekers gaan naar huis met nieuwe ideeën voor hun business en vergroten hun netwerk en de aanwezig sociale ondernemingen krijgen hulp bij vragen waar ze tegenaan lopen.
Veder lezen:
Social Impact Nights – Samen in actie voor een efficiënter zorgstelsel
Reacties