Met je geld stem je. Je gaat iedere dag naar de stembus. Met je aankopen stem je op een energieleverancier, op een kinderopvang, op een krant, of juist op geen krant. Je stemt ‘met je portemonnee’. Wie vertrouw je met je geld en wat wil je in stand houden of juist veranderen? Want geld heeft veranderkracht in zich. Raphael Nouwen realiseert zich dat als bankier van Triodos als geen ander en stelt daarom dat transparantie de sleutel is tot succes van een sociaal ondernemer. In dit stuk legt Nouwen uit hoe hij dat doet en wat dan ‘succes’ is.
Triodos Bank bestaat al bijna 40 jaar, maar na de financiële crisis van 2008 werden ze pas echt bekend. Tijdens de crisis kregen de bankiers het leeuwendeel van de schuld, het werd daarom ‘de bankencrisis’ genoemd. Triodos Bank vindt het belangrijk om inzichtelijk te maken wat er met je geld gebeurt: omdat Triodos-klanten weten dat hun geld iets kapot kan maken of juist iets op kan bouwen. Inmiddels heeft Triodos Bank een beheerd vermogen van 15 miljard en is daarmee de grootste sociale onderneming van Nederland. Toch is het bedrijf nog een kleine speler in de bancaire sector. Ter illustratie: een grote regionale Rabobank heeft ongeveer evenveel beheerd vermogen als de hele Triodos Bank.
Een vertrouwensberoep
Raphael Nouwen (35) vertelt altijd met plezier dat hij bankier is bij Triodos. “Mijn motivatie is dat ik aan de ene kant sociaal betrokken wil zijn en aan de andere kant graag met ondernemers werk.” Bankieren in de kern is eenvoudig. Voor Nouwen is het de kunst om geld van spaarders uit te lenen en te zorgen dat de kans groot is dat het weer terugkomt. Het risico moet beperkt zijn. Het financieel rendement is daarom ook beperkt. Naast deze twee elementen is bij Triodos altijd de eerste vraag wat de sociale meerwaarde is van een initiatief. “Impact, risico en rendement zijn de elementen op basis waarvan wij besluiten.” Bij Triodos is dit niet altijd een financieel rendementsdoel. “We zijn 39 jaar geleden opgericht om kleine sociale initiatieven te steunen, dat vinden we nog steeds het belangrijkste.”
Deze formule heeft Triodos niet hoeven veranderen door de bankencrisis. Nouwen benadrukt dat het bankier zijn een vertrouwensberoep is. “Daarom is het zo belangrijk dat onze klanten precies zien waar wij hun spaargeld inzetten.” Op Mijn Geld Gaat Goed kun je zien waar je geld geïnvesteerd wordt: in je eigen buurt, in Nederland of wereldwijd. Daarbij wordt ook een legitimatie gegeven.
Wat opvalt is dat Triodos inderdaad ook een groot aantal kleinere initiatieven steunt door ze te financieren. Van een Russisch-Orthodox kerkgebouw in Deventer tot een Eko Dönner. “Zelf vind ik de kleinste financieringen het leukste. Zo hebben wij voor Zaher El Arabi, de eerste biologische dönerzaak in Nederland gefinancierd. Fantastisch toch?”
De ketting is zo sterk als je zwakste schakel. Nouwen zegt daarom: “Werkelijke duurzaamheid zit hem niet in de beste dingen die je doet, maar de slechte dingen die je niet doet.” Transparantie gaat er om dat je alles laat zien als bedrijf, niet alleen de mooie verhalen. Via Mijn Geld Gaat Goed geeft Triodos die transparantie en legt Triodos uit waarom een bepaalde keuze is gemaakt. Op deze manier krijgen ze ook wel eens kritische vragen. “De maatschappelijke meerwaarde is voor ons heel belangrijk. Je weet alleen niet altijd of een sociale onderneming hun doelen gaat halen en wat eventuele negatieve neveneffecten zijn.”
“Werkelijke duurzaamheid zit hem niet in de beste dingen die je doet, maar de slechte dingen die je niet doet”
Bankieren met hoofd en hart
Wat heeft sociale meerwaarde en wat is een sociaal ondernemer? Dat is niet altijd direct vast te stellen. Zo financiert Triodos bijvoorbeeld Astare, een bedrijf dat werkt in de geestelijke gezondheidszorg. Nouwen: “Zij hebben een duidelijke visie op zorg: de zorg zelf maakt ziek.” Bij Astare vinden ze echter wel dat ze er zelf in moeten werken om dit te veranderen.” Als je dat normatief bekijkt, kom je er niet uit. Maar zodra wij in gesprek gingen en de intenties en interventies goed doorkregen, werden wij enthousiast en zagen wij in waarom wij dit willen financieren.” Een eenduidig begrip van een Sociale Onderneming is er nog niet. Nouwen stelt dat de code sociaal ondernemerschap een belangrijk middel wordt om onderscheid te maken. Vooralsnog beoordelen wij uiteindelijk op de intenties van de ondernemers en vertrouwen we daarop.
Gevraagd naar zijn favoriete sociale onderneming begint Nouwen met stralende ogen een aantal ondernemingen op te noemen. “Er zijn zoveel geweldige ondernemers!” Hij geniet van de humoristische wijze waarop Yoni haar serieuze boodschap deelt en waardeert een ondernemer als Sjoerd van der Made, die complexe ICT-diensten levert en werkt met mensen met autisme. Een andere onderneming die direct bij Nouwen opkomt is Tony Chocolonely. “Zij durven toe te geven dat het moeilijk is om 100% slaafvrije chocolade te verkopen. Hier communiceren ze helder over. Dat is heel sterk.” Ook een rasondernemer zoals Bert van Son (MudJeans) inspireert Nouwen. “De kledingindustrie is een van de meest ondoorzichtige industrieën. Toch is Van Son getrouwd met de gedachte dat dit anders moet en hij gaat dat waarmaken.”
Innovatie bij Triodos Bank
Triodos is actief op zoek naar innovatieve ondernemers die onze maatschappij ietsje eerlijker of groener willen maken. Maar in hoeverre is Triodos zelf actief om te vernieuwen? Zijn ze bijvoorbeeld in de crypto-trein gesprongen?
Nouwen reageert in eerste instantie niet erg enthousiast. “Cryptocoins worden op dit moment veel gebruikt om te speculeren. “Alle monetaire middelen die een doel op zich worden, vind ik niet gezond en een beetje spannend.” De potentie van Cryptocoins om een stem te geven aan wat je wil bereiken spreekt hem wel aan. Nouwen vertelt opgewekt: “Wij willen geld als middel blijven zien. Het mooie aan cryptomunten is dat je regeltjes kunt meegeven. Wij doen mee aan een munt, de ‘United’. De regel is dat deze duurzame en sociale keten niet mag verlaten.” Zo worden onze elektrische lease-auto’s van Kyoto Lease betaald met Uniteds. “Ook betalen we onze leverancier van koffie met Uniteds.” De bedrijven waar Triodos iets van afneemt gaan op hun beurt dit betaalmiddel gebruiken. Dit betaalsysteem borgt dat het geld binnen de kring van vertrouwde bedrijven blijft. Op deze manier bouwen de partijen samen een waardegedreven ecosysteem.
De focus op klein
Door vast te houden aan de eigen waarden en uit te breiden door innovatie, groeit de Triodos bank. Op de vraag of de koppositie van de grootste bank van Nederland in de toekomst overgenomen zal worden door Triodos, reageert Nouwen onverwacht fanatiek: “Onze economie is gebouwd op altijd alleen maar meer, maar wij hoeven niet te groeien. We groeien omdat meer mensen transparantie willen en daarom ons hun geld toevertrouwen en daarom ontstaat de mogelijkheid om meerdere ondernemingen te steunen, maar het groeien is geen doel op zich.”
“Onze economie is gebouwd op altijd alleen maar meer, maar wij hoeven niet te groeien”
Hij vertelt over Kate Raworth’s Donought Economy theorie. Er zit een beperking aan groei en onze planeet heeft een maximum. Voor mensen moet er daarentegen een sociaal minimum moeten zijn. Omdat deze balans ver te zoeken is, ziet hij veel werk voor sociale ondernemers, hoe klein ook.
Triodos groeit vanwege de maatschappelijke verschuiving naar bewust consumeren. “Wij merken dat grotere banken ook op die transitie beginnen in te zetten. Dat is heel goed. Een volgende stap is dat zij ook 100% transparant zouden zijn in wat ze allemaal financieren.” Hoe groot ook, Nouwen benadrukt dat het succes van Triodos af te meten is aan de koers van de maatschappij. Als deze duurzamer, menselijker en eerlijker is zijn de doelen bereikt. “Alle kleine sociale organisaties samen, beginnen nu echt het verschil te maken.” Triodos blijft vanuit een waarde-gedreven benadering oog hebben voor de start-up’s en de scale-up’s. Want zo luidde het Triodos credo al jaren terug: “Klein is het nieuwe groot.”
Verder lezen:
‘Zet de vrijgekomen gelden van de dividendbelasting in voor sociale innovatie’
Reacties