Als je praat over de Wijkonderneming Nieuwland, dan ontkom je er niet aan om ook te praten over de ‘integrale wijkenaanpak.’ In de periode 2002-2006 wordt er gericht gewerkt aan een integrale aanpak van de Schiedamse wijk Nieuwland. Kenmerken van die aanpak zijn: vertrouwen in de professionals in de wijk herstellen; in samenwerking met verschillende organisaties zoals de politie, woningbouwcorporatie, gemeente Schiedam, welzijnswerk, opbouwwerkers en onderwijspartijen en opererend onder één logo. Want ‘de wijk’ is van ‘ons’, zowel van professionals als van bewoners. Vanaf het begin is woningbouwcorporatie Woonplus, die circa 12.000 huurwoningen in Schiedam bezit – waarvan de helft, circa 6000, in Nieuwland – bij de wijkaanpak betrokken. Naast verhuur en onderhoud van woningen ziet Woonplus het als haar taak om de leefbaarheid in Nieuwland te versterken. Jeffrey Davidsz is vanuit Woonplus de drijvende kracht hierachter.
Over de serie Wijkondernemingen
In opdracht van de gemeente Den Haag interviewden Kiemkracht en het LSA vier wijkondernemingen in Nederland. Het doel was erachter te komen op welke punten Den Haag zijn strategie voor het realiseren van wijkondernemingen verder kan verbeteren. De resultaten daarvan zijn nu voor iedereen te lezen in de publicatie ‘De wijkonderneming als sociaal empower instrument: Nieuwe perspectieven op de Haagse wijkonderneming.’ De interviews met de mensen achter deze BewonersBedrijven zijn terug te lezen in de publicatie, maar plaatsen we de komende weken ook op onze website. Dit is het vierde en laatste deel.
Hoe het begon
In 2007 wordt Nieuwland een Vogelaarwijk en een jaar later wordt een start gemaakt met het Wijkactieprogramma 2008-2017. In 2011, als het actieprogramma halverwege is, wordt de balans opgemaakt. Geconcludeerd wordt dat Nieuwland stijgende cijfers laat zien op de leefbaarheidsmonitor maar nog steeds laag scoort op de sociale index. Die lage positie uit zich vooral in een groot aantal bewoners die afhankelijk zijn van de bijstand, een groot aantal werkzoekenden, waarvan velen een achterstand op de arbeidsmarkt hebben, relatief veel bewoners die ongeschoold zijn of laagopgeleid en relatief veel bewoners met een beperkt netwerk, taalachterstand en/of sociale problematiek.
Vanaf 2012 wordt in drie stappen verder gewerkt aan het Wijkactieprogramma. Ten eerste wordt er steviger gehandhaafd. De problemen, zoals overlast in de wijk, dienen eerst opgelost te worden. In de tweede stap wordt preventief gewerkt aan het voorkomen van nieuwe problemen. Als derde stap wordt de vraag gesteld: ‘Hoe kun je vasthouden wat er is opgebouwd?’ Met andere woorden: ‘Wie zorgt er voor de bewoners als de professionals zich terugtrekken uit de wijk?’ Bij deze stap gaat het om continuïteit: ervoor zorgen dat bewoners zelf kunnen doorgaan met opgestarte projecten; sociale infrastructuur: die het mogelijk maakt voor bewoners om projecten voort te kunnen zetten; en een realistisch verdienmodel, waarmee gezorgd wordt voor een financiële onderbouwing van de aanpak.
Start van de Wijkonderneming
Op de vraag: ‘Wie zorgt er voor de bewoners als de professionals zich terugtrekken uit de wijk?’ geven de bewoners in 2013 aan er nog niet aan toe te zijn om zelf voor de wijk te kunnen zorgen. Ze willen samen met professionals blijven bepalen wat er nodig is in Nieuwland en willen graag dat het initiatief daarvoor bij de bewoners blijft liggen. Het idee ontstaat om een BewonersBedrijf op te richten, waarbij beeldvorming van en communicatie over Nieuwland, aanjagen van de wijkeconomie, zorg- en welzijnsvoorzieningen en versterken van ‘burgerkracht’ allemaal door vrijwillige bewoners en ondernemers/zzp’ers uit de wijk verzorgd worden vanuit één organisatie. Voor dit model wordt uiteindelijk niet gekozen omdat de opdracht simpelweg te groot is: er zijn teveel kleine en lokale projecten actief in Nieuwland die dan allemaal op zouden moeten gaan in het BewonersBedrijf. Deze opdracht wordt te groot geacht voor een kleine groep vrijwilligers.
“Dit geeft het gevoel in de rust gewisseld te worden terwijl we aan het winnen zijn.”
In 2014 wordt daarom besloten tot het oprichten van Stichting Wijkonderneming Nieuwland, kortweg WON. Jeffrey Davidsz is sinds december 2008 Wijk Actie Programma Manager vanuit woningcorporatie Woonplus. Vanuit die rol is hij ondersteuner van het dagelijks bestuur van WON, wat uit bewoners bestaat. Deze functie stopt op 31 december 2017, omdat het Wijkactieprogramma dan formeel afgerond is. Aldus Jeffrey: “Dit geeft het gevoel in de rust gewisseld te worden terwijl we aan het winnen zijn.”
Grote broer of zus in de wijk
WON is opgericht met als primaire doelstelling de maatschappelijke aanpak van de wijk Nieuwland te versterken. Jeffrey beschrijft WON als ‘de grote broer of zus in de wijk’. WON is niet de baas, maar een grote paraplu waar projecten zoals Kleurrijk Nieuwland, Nieuwland Helpt, het promotieteam, het wijkcommunicatiebureau, de Nieuwlandse Jongerenraad en circa 45 tot 60 projecten van individuele bewoners onder hangen. “WON neemt daarbij het eigenaarschap niet over van de initiatiefnemers, maar zorgt slechts voor continuïteit van de projecten. Dat betekent dat we ons als WON niet inhoudelijk bemoeien met de projecten. Wat we wel doen, is kennis en ‘handjes’ uitwisselen tussen projecten en helpen bij de administratie.” Daarmee lijkt de functie van de WON misschien nog wel het meest op die van de vroegere opbouwwerker. “WON biedt meer kansen voor bewoners, omdat ze niet meer direct met de gemeente om tafel hoeven te zitten. De wijk heeft bijvoorbeeld een bedrijfsauto, en die wordt geëxploiteerd via de WON.” Bewoners zijn overigens niet verplicht om projecten in Nieuwland bij de WON aan te sluiten.
“WON biedt meer kansen voor bewoners, omdat ze niet meer direct met de gemeente om tafel hoeven te zitten. De wijk heeft bijvoorbeeld een bedrijfsauto, en die wordt geëxploiteerd via de WON.”
Qua organisatievorm is voor een stichting gekozen. In de Raad van Toezicht zitten de gemeente Schiedam en Woonplus. Het bestuur van de WON bestaat uit bewoners, die ondersteunt worden door Jeffrey, de enige professional die momenteel direct bij de WON betrokken is. Alle belangrijke samenwerkingspartners van de WON zijn verenigd in het Ambassadeurs Netwerk Nieuwland. Het dagelijks bestuur kan daarnaast een beroep doen op het Ondersteuningsnetwerk Nieuwland.
Kansenfabriek Nieuwland
Om specifiek de sociale stijging te verbeteren is in 2015 het project Kansenfabriek Nieuwland opgezet. De Kansenfabriek streeft ernaar gepensioneerde vakmensen en ondernemers uit de wijk te verbinden aan inactieve mensen in de wijk die willen werken. Deze inactieve mensen worden via de Kansenfabriek geholpen aan werk, studie of vrijwilligerswerk.
Eén van de kansrijke initiatieven betreft het opleiden en kwalificeren van jongeren en bewoners met een uitkering voor een baan in de technische beroepen en de maakindustrie. Ook is de Klussendienst Nieuwland opgezet. In dit project doen (langdurig) werklozen uit Nieuwland, die aangegeven hebben weer aan de slag te gaan, werkervaring op in de wijk. Zo ondersteunen de medewerkers van de Klussendienst bijvoorbeeld bij het opknappen van speeltoestellen en het uitruimen van woningen, beide in opdracht van Woonplus.
De Kansenfabriek Nieuwland richt zich op de groep bewoners die ‘Welwillend maar Problematisch’ genoemd worden. Dit zijn bewoners die bijvoorbeeld schulden hebben of eenzaam zijn). Het doel is om hen op de sociale ladder te laten stijgen naar ‘Actief en Berustend’. De groep hieronder (‘Niet Welwillend’) wordt door de Kansenfabriek niet bediend, omdat bij deze groep eerst andere problemen aangepakt moeten worden.
De deelnemers van de Kansenfabriek zijn verbonden aan Stroomopwaarts (een organisatie die inwoners van Maassluis, Vlaardingen en Schiedam die (tijdelijk) niet in hun levensonderhoud kunnen voorzien ondersteunt) en worden van daaruit doorverwezen. De opleidingspool van de Kansenfabriek zorgt voor instroom van bewoners van Nieuwland in de bedrijfsscholen van Mammoet en Huisman. Deze bedrijfsscholen hebben moeite om voldoende gekwalificeerd en gemotiveerd personeel te vinden. Binnen de Kansenfabriek zijn zij in ruime mate aanwezig. De Klussendienst Nieuwland werkt veelal in opdracht van woningcorporatie Woonplus. Uitvalsbasis is wijkcentrum Dreesplein, welke beheert wordt door welzijnsorganisatie DOCK Schiedam.
2018 en verder
Omdat het Wijkactieprogramma eind 2017 afloopt, overleggen Woonplus en de gemeente met elkaar over een logisch vervolg in 2018 en verder. Vast staat in ieder geval dat de WON vanaf 2018 op eigen benen staat. Daarmee verandert de rol van de gemeente (en van Woonplus) van een initiërende naar een meer faciliterende en ondersteunende rol. Als het aan Woonplus ligt, blijft er wel een professionele projectleider bij de WON betrokken.
Reacties